ŞİRKETLERDE ORTAKLIKTAN ÇIKMA-ÇIKARILMA
ŞİRKETLERDE ORTAKLIKTAN ÇIKMA ve ÇIKARILMA
Anonim veya Limidet şirket ortaklığında payın devir serbestisi ilkesi gereğince ortaklıktan ayrılmak isteyen bir ortağın payını başka bir ortağa veya üçüncü bir kişiye devri ile ayrılması esastır. Anonim şirketlerde şirket ile şirketin ortağı arasındaki ilişki kural olarak ortağın payını devretmesi ile sona erecektir.
*Şirketin ticaret sicili kaydının silinmesi ile tüzel kişiliğini kaybetmesi suretiyle de pay sahipliği sona erer.
Şirket birleşmelerinde birleşme sözleşmesinde seçimlik veya zorunlu şekilde ayrılma akçesi öngörülerek ortakları şirketten çıkarılır(TTK m.141).
*Anonim şirket ortaklığında sermaye koyma borcunu yerine getirmeyen ortağın ıskat edilmesiyle(TTK m.482) pay sahipliği sona erer. Şirket ortağının anonim şirkete karşı tek borcu pay bedelini ödeme borcudur. Sermaye borcunun yerine getirilmemesi halinde şirket Türk Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca temerrüde düşen pay sahibine karşı icra takibinde bulunabilir veya ıskat yoluna başvurabilir. Sermaye koyma borcunu zamanında ifa etmeyen paydaş hakkında, temerrüt faizi işlemeye başlar. Pay sahibinin belirlenen vadede sermaye borcunu ifa etmeyip temerrüde düşmesi halinde Anonim şirket yönetim kurulu temerrüde düşen pay sahibini, kısmi ödemelerden doğan haklardan mahrum etmeye ve şirketten çıkarmaya yetkilidir.
*Haklı sebeplerin varlığı durumunda da şirketin o ortağı çıkarma hakkı doğar. Şirket bu durumda doğan çıkarma hakkını mahkeme vasıtasıyla da kullanabilir. Haklı sebep varsa mahkeme ortağın şirketten çıkarılmasına karar verebilir. TTK m. 531’deki düzenlemeye göre ortağın şirketten çıkarılması ortağın şirketin haklı nedenle feshini talep etme hakkı ile birlikte düzenlenmiştir. Haklı sebeplerin varlığında, sermayenin en az onda birini ve halka açık şirketlerde yirmide birini temsil eden payların sahipleri, şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden şirketin feshine karar verilmesini isteyebilirler. Mahkeme, fesih yerine, davacı pay sahiplerine, paylarının karar tarihine en yakın tarihteki gerçek değerlerinin ödenip davacı pay sahiplerinin şirketten çıkarılmalarına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir diğer bir çözüme karar verebilir.
ŞİRKET ORTAKLARININ SORUMLULUĞU
Anonim ve Limidet şirket ortakları kural olarak, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile şirkete karşı sorumludur.
Yönetim kurulu üyesi olan şirket ortakları sermaye paylarına bakılmaksızın şirketin tüm kamu borçlarından sorumludur. Ancak buradaki sorumluluk ortak olmaktan değil, yönetim kurulu üyesi olmaktan doğmaktadır. Yönetim kurulu üyeleri, şirketin kamu borçları dolayısıyla ikinci derecede, bir başka deyişle şirket mal varlığından tahsil edilememesi kaydıyla şahsi mal varlıklarıyla da sınırsız ve müteselsil olarak sorumludurlar. Yönetim kurulu üyesi olmayan ve şirkette herhangi bir idarecilik görevi veya temsil yetkisi de bulunmayan anonim şirket ortaklarının kamu borçlarından dolayı herhangi bir sorumlulukları bulunmamaktadır.
Anonim şirketler vergi cezaları, gecikme zammı, gecikme faizi, SGK prim borcu gibi kamu alacaklarının ödenmemesi halinde vergi dairesi tarafından takip edilmektedir. Bu takip sonucunda kamu alacağının şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilememiş olması veya tahsil edilemeyeceğinin anlaşılmış olması gerekir.
Anonim şirket yönetim kurulu üyesi adına takip işlemlerinin başlatılabilmesi için şirket hakkında yapılan takipte hiç mal bulunmaması veya bulunan malların satış bedellerinin kamu alacağını karşılamaması gerekir. Şirket hakkında iflas kararı verilmiş olması ve iflas sonucunda malların toplam miktarı itibarıyla alacağın tamamının masadan karşılanamayacağının anlaşılması, şirketin ticareti terk nedeniyle adresinde bulunamaması gibi nedenlerin mevcut olması gerekmektedir. Tüm bu şartların sağlanması halinde yönetim kurulu üyesi, şirketin vergi borçlarından şahsi malvarlığı ile sorumlu olmaktadır.
Av. Mesut İSKENDEROĞLU
Stj. Av. Havvanur ALACA
Stj. Av. Sevda İNAN
Stj. Av. Batuhan KEREZ